Bir Otizm Eylem Planı Hikâyesi
Türkiye Otizm Meclisi, otizm alanında kurulmuş derneklerden oluşan, üye sayısı 103’ü bulan, Otizm Eylem Planı’nın uygulanırlığını izlemeyi kendine iş edinen bir oluşum. Otizm Eylem Planı ise biraz daha karmaşık.
Türkiye’de Otizm Eylem Planı süreci, 2012 yılında otizm sivil toplumunun girişimleriyle başladı, 1. Otizm Eylem Planı ise 2013 yılında yayınlandı. Ancak uygulamada yaşanan ciddi aksaklıklar ve yetersizlikler nedeniyle, aynı plan 2016 yılında bu kez Resmî Gazete’de ilan edilerek resmiyet kazandı.
Planın somut sonuçlar üretmemesi üzerine, otizm alanında çalışan sivil toplum kuruluşları ve ailelerin kararlılıkla sürdürdüğü çabalar sayesinde II. Ulusal Otizm Eylem Planı hazırlandı ve 2023-2030 dönemini kapsayacak şekilde ilan edildi.
Ancak aradan geçen yıllara ve iki ayrı eylem planına rağmen, otizm alanında uygulanabilir ve sürdürülebilir politikalar geliştirilmesi konusunda hâlâ ciddi yapısal sorunlar yaşanıyor.
Türkiye Otizm Meclisi (TOM), tüzüğünde tanımlanan misyon doğrultusunda, Otizm Eylem Planı’nın izlenmesi ve uygulanmasının desteklenmesi amacıyla 2025 yılına ilişkin yıllık bir inceleme raporu hazırlayarak yayınladı. Raporda, hem I. OEP (2016–2019) hem de II. OEP (2023–2030) çerçevesindeki temel eksiklikleri analiz edilirken; yerel uygulamalardan elde edilen somut bulguları da kapsıyor.
Raporda, otizmli bireyler ve ailelerinin günlük yaşamda karşılaştıkları temel sorunlar görünür kılınarak, çözüm önerileri açık ve uygulanabilir şekilde sunuluyor.
Sorunlar Zinciri Uzuyor
2025 Otizm Eylem Planı İnceleme Raporu bir kez daha ortaya çıktı: uzun yıllardır konuşulan, ama uygulanmayan “yapısal” sorunlar zinciri uzadıkça uzuyor. Türkiye Otizm Meclisi’nin yayımladığı bu rapor, planda ileriye dönük umutlar kurulduğunu gösterirken, pratikte nerede durduğumuzu da net bir şekilde gösteriyor. Sonuç mu? Planlar var, bütçe yok; koordinasyon yok, insan kaynağı yok; sivil toplum ise karar alma süreçlerinden uzak tutuluyor.
Planları gerçek mi sayacağız, yaşanılan durumu yok mu sayacağız? İki ayrı eylem planı, iki kez ilan; ama hayatlara dokunan somut sonuçlar halen kırıntıların ötesine geçemiyor. Oysa uzun vadeli, güvenilir ve sürdürülebilir politikalara ihtiyaç var.
Gözlemler tek başına acı verici olsa da, bize bir yol da gösteriyor. Buradan hareketle, otizm alanında gerçek anlamda ilerleme kaydetmek için atılabilecek somut adımlar şöyle özetlenebilir:
Bütçe ve finansmanın kurumsal güvenceye kavuşturulması, Bakanlıklar arası koordinasyonun kurumsallaştırılması, her bakanlık için net sorumluluklar ve ölçülebilir göstergeler belirlenmeli, verinin paylaşımı ve ortak izleme mekanizmaları güçlendirilmeli, yereldeki deneyimler merkezi politikaya dönüştürülmeli. Uzman kadro ihtiyacı acil olarak karşılanmalı; özellikle erken tanı ve müdahale için nitelikli eğitim programları, sürekli mesleki gelişim ve cazip istihdam modelleri uygulanmalı. Bölge eşitsizliğini azaltacak şekilde kırsal ve merkeze kıyasla dezavantajlı bölgelerde özel eğitim ve sağlık hizmetleri dengelenmeli.
Bu öneriler, rapordaki tespitlerin üstüne inşa edilebilecek, sahadan gelen sesleri politikaya dönüştürebilecek basit ama etkili adımlardır. Ancak temel sorun, bu adımların nasıl uygulanacağında yatıyor. Planlar yazılır; yapılır gibi görünebilir. Fakat uygulanabilirlik ve hesap verebilirlik, sadece kâğıt üzerinde kalırsa kimseye fayda sağlamaz.
Otizm Eylem Planı’nın sadece “kâğıt üzerinde var olan bir belge” olmaktan çıkıp, gerçekten hayatlarda olumlu bir değişim yaratan, otizmlilerin ve ailelerinin destek ihtiyaçlarını yerine getirebilen bir uygulamaya dönüşmesi gerekiyor. Aksi halde planlar yeniden yazılmaya, ancak çocuklar ve aileler bir adım ileriye gidemeden ömürler tükenir.
Planlar üretilebilir; ama esas iş planların hayata geçmesini sağlamaktır. Türkiye Otizm Meclisi’nin raporu, uygulanabilir bir yol haritası görmek için de bir uyarı niteliği taşıyor. Şimdi söz sırası karar alıcılarda.
Tom’dan Ankara Çıkarması
TOM’a üye dernekler, 30 Eylül’de Ankara’da bir çalışma toplantısı düzenleyecek, 1 Ekim’de de Meclis Açılışı’nda bulunarak lobicilik faaliyetlerinde bulunacaklar.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Engelli Bireylerin Sorunlarını Araştırma Komisyonu Başkanı Mehmet Muharrem Kasapoğlu, 30 Eylül’de yapılacak çalışma toplantısına davet edildi. Davete icabet etmesi durumunda, otizm alanındaki yapısal sorunlar hakkında bilgilendirileceği toplantıda, Kasapoğlu’na 2025 Otizm Eylem Planı İnceleme Raporu da kendisine takdim edilecek.
Sosyal medya hesaplarımız:
İnstagram sosyal medya hesabı için tıklayın
Linkedln sosyal medya hesabı için tıklayın
X sosyal medya hesabı için tıklayın
Facebook sosyal medya hesabı için tıklayın
Haber: Serap Dikmen
Kaynak: Yenigün
