Anayasa Mahkemesi’nde Engelli Hakları İçin Tarihi Görüşme: Hak Temelli Yaklaşıma Vurgu
Anayasa Mahkemesi’nde (AYM), engelli bireylerin temel hak ve özgürlüklerine ilişkin yaşanan hak kayıplarının önlenmesi amacıyla kritik bir görüşme gerçekleştirildi. Anayasa Mahkemesi Üyesi Hâkim Kenan Yaşar’ın başkanlık ettiği toplantıya, Türkiye Barolar Birliği (TBB) Engelli Hakları Komisyonu ve komisyon üyeleri katıldı.
Katılımcılar:
- Av. Şerif Ali Mutlu
- Av. Turan İçli
- Av. Müjgan Bilgen Özgen
- Av. Özlem Kara
- Av. Yaşar Okumuş
- Av. Kemal Aytaç
- Av. Merve Bayram
- Av. Eda Toktay Altunbıçak
Hak Temelli Talepler ve Görüşülen Başlıklar
Toplantı süresince, engelli hakları ve hak temellilik bağlamında Birleşmiş Milletler Engelli Hakları Sözleşmesi ve Anayasa’nın eşitlik, sosyal devlet ve insan haklarına dayalı ilkeleri temel alınarak, engelli bireylerin karşı karşıya kaldığı sistematik hak ihlalleri masaya yatırıldı.
Görüşmede ele alınan başlıca başlıklar şunlardı:
- Engelli Emekliliğinde Mağduriyet (SGK – 7538 Sayılı Yasa): Emeklilikte aranan “%60 iş gücü kaybı” şartının, fiilen çalışmış engellilerin sosyal güvenlik haklarını ortadan kaldırması.
- ÖTV Muafiyeti Problemi (7537 Sayılı Kanun): %40 yerlilik oranı, 10 yıl geri dönük yeni araç alma yasağı ve vesayet ile alınan araçların kötüye kullanımı nedeniyle, araç alımlarında gerçek engelli bireylerin ikinci plana itilmesi.
- Destek Teknolojilerine Erişim: 7524 Sayılı kanun ile getirilen KDV iptali ile ithal tıbbi cihazlar ve yardımcı teknolojiler üzerindeki vergi yükünün artırılması, bu ürünlere erişimi sınırlıyor.
- Engelli Sağlık Raporu Yönetmeliği: Yönetmelikte yapılan değişikliklerin, sosyal haklara erişimi zorlaştırdığı ve eşitsizliğe yol açtığı ifade edildi.
- Uluslararası Hukuka Uygunluk: AYM kararlarının BM Engelli Hakları Sözleşmesi ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne dayandırılarak yazılması talep edildi.
- Dava Dostu Başvurusu: Evrensel Görme Engelli Hukukçular Derneği, SGK’nın 7538 sayılı yasasına ilişkin AYM’ye sunulan 225/78 sayılı dosyada, “dava dostu” sıfatıyla görüş sundu.
Hak Temelli Yaklaşıma Çağrı
Görüşmede, Hâkim Kenan Yaşar’ın engelli haklarına ilişkin duyarlılığı ve hak temelli yaklaşıma açık tutumu katılımcılarca memnuniyetle karşılandı. Katılımcılar, bireysel başvuruların soyut hukuk tartışmalarından öte, somut mağduriyetleri temel alarak yapılmasının etkili bir hukuk mücadelesi için elzem olduğunu vurguladı.
Toplantı sonunda, sosyal güvenlik, ulaşım, sağlık, adalete erişim gibi alanlarda engelli bireylerin anayasal haklarının korunması, geriye gidişin durdurulması ve AYM’nin hak temelli ve sözleşmelere dayalı bir yaklaşımı benimsemesi yönünde güçlü bir irade ortaya konuldu.
Haber: Mehmet Kızıltaş, Yaşadıkça
