Otizmli Öğrenciler İçin MEB Başvurusu

Otizm Hakları Derneği, Millî Eğitim Bakanlığı’na (MEB) tüm otizmli öğrencilerin haklarına uygun ve nitelikli eğitim almalarını sağlayacak idari tedbirler hakkında başvuru yaptı. Milli Eğitim Bakanı Yusuf Tekin’e otizmli öğrenciler ile ilgili şu talep ve beklentiler yeni eğitim dönemi öncesi hatırlatıldı:

“Otizm Hakları Derneği, Türkiye’deki her yaştan otizmli bireyin, normlar hiyerarşisindeki yasal düzenlemelerden doğan tüm haklarının kazanılması, korunması, kullanılması, geliştirilmesi ve iyileştirilmesi; insana yakışır şekilde mutlu, sağlıklı, güvenli, bağımsız, üretken, toplumsal yaşamın tüm boyutlarına tam ve etkin katılım sağlayan bir hayat sürdürebilmeleri; ailelerin, toplumun ve ilgili tüm paydaşların otizm ve otizmli haklarına dair farkındalığının artırılması amacıyla kurulmuştur.

Misyonumuz doğrultusunda, otizmli bireylerin başta eğitim olmak üzere sağlık, güvenlik, bakım, istihdama dahil olma, sosyal güvenlik, seyahat, sağlıklı ve sürdürülebilir bir çevrede yaşama ve ilgili diğer tüm alanlarda haklarından ayrımcılığa uğramadan faydalanmalarına destek olmaya ve bu hizmetlerin kalitesinin sürekli iyileştirilmesine katkı sunmaya yönelik çalışmalar yürütmekteyiz.

Otizmli bireylerin toplumsal hayatın tüm boyutlarına katılabilmeleri ancak kapsayıcı bir toplumun inşası ile mümkündür. Kapsayıcı bir toplum da ancak kapsayıcı ve nitelikli eğitim ile inşa edilebilir. Her tür ve kademede eğitim görmekte olan otizmli öğrencilere okullarda sunulan eğitim ve öğretim hizmetinin ilgili tüm yasal gerekliliklere uyum performansını, öğrencilerin haklarını ve velilerin yasal beklentilerini karşılama düzeyini, önceki eğitim-öğretim yıllarında yaşanan ve adeta kronikleşmiş eğitim hak ihlallerini ve ayrımcılık yasağı ihlallerini, hak ihlalleri ve ayrımcılık karşısında alınan idari tedbirlerin yeterliliğini göz önünde bulundurarak dernek üyelerimizden ve diğer paydaşlarımızdan gelen talepler doğrultusunda 2024-2025eğitim-öğretim yılı öncesinde aşağıdaki konulara yönelik olarak Milli Eğitim Bakanlığı tarafından alınan tedbirler hakkında bilgi edinmek istiyoruz:

1. 2024-2025 eğitim-öğretim yılı süresince her tür ve kademede görev yapacak olan yönetici ve öğretmenin çalıştığı okul ve ders verdiği sınıfta otizmli öğrenci bulunabileceği için, bu kişilerin otizmin ne olduğu, otizmli öğrencilerin eğitim haklarına dair Anayasa’dan başlayıp genelgeye kadar ilgili mevzuat hükümlerinde yer alan hakları, özel eğitimin temel ilkeleri, öğrenci ve veliye yönelik eylem ve işlemlerinde uymakla yükümlü oldukları yasal gereklilikler ile öğretmenlik mesleğinin etik ilke ve değerleri, eğitsel performans değerlendirmenin ne olduğu ve nasıl yapılması gerektiği, bireyselleştirilmiş eğitim programı sürecinin nasıl yürütülmesi gerektiği ve yasal dayanakları hakkında yeterliliklerinin geliştirilmesi ve yıl boyunca sürekli desteklenmeleri.
2. Otizmli öğrencilerin, yönetici ve öğretmenler tarafından mevzuata ve mesleki etik ilke ve değerlere aykırı eylem ve işlem gerçekleştirilerek okullara istenmemelerinin engellenmesi.
3. Yapılan eğitsel değerlendirme ve tanılama sonuçlarına göre özel eğitim okullarından özel eğitim sınıflarına veya tam zamanlı kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla eğitime ya da özel eğitim sınıfından tam zamanlı kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla eğitime geçişi uygun bulunan otizmli öğrencilerin işlemlerinin, il ve ilçe milli eğitim müdürlükleri tarafından ivedilikle tamamlanarak, koordinasyon eksikliği nedeniyle zaman ve öğrenme kayıplarının meydana gelmesine engel olunması.
4. Tam ve yarı zamanlı kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla eğitim görmeleri için okullara yerleştirilen öğrenciler hakkında, yerleştirildiği okul tarafından düzenlenen Eğitsel Değerlendirme İsteği Forumu’nun yönergesine uygun olarak veli görüşü alınmak suretiyle objektif, tarafsız ve gerçeğe uygun olarak düzenlenmesinin güvence altına alınması.
5. Eğitsel tanılama ve değerlendirme sürecine dair iş ve işlemler Özel Eğitim Değerlendirme Kurulu tarafından mevzuatta belirtilen usul ve esaslara uygun olarak gerçekleştirilmeden, Rehberlik ve Araştırma Merkezlerinin müşavirlik hizmeti adı altında, otizmli öğrencilerin eğitim gördükleri okula uygun olup olmadıkları yönünde resmi evrak düzenlemelerine engel olunması.
6. Okulların insan onuruna yakışmayan, sağlık ve güvenlik açısından riskli ve eğitim-öğretim hizmetinin etkinliği açısından uygun olmayan alanlarının özel eğitim sınıfına ve destek eğitim dönüştürülmesine engel olunması.
7. Özel eğitim sınıflarının ve destek eğitim odalarının, masa, sıra, akıllı tahta ve ilgili kademeye uygun eğitim[1]öğretim araç ve gereçleri ile donatılmış ve eğitim-öğretim açısından uygun hale getirilmesi.
8. Özel eğitim okul ve özel eğitim sınıflarında eğitim gören otizmli öğrencilerin eğitim-öğretim yılı takvimi süresince, kesintisiz ve güvenli şekilde, haftalık ders programındaki ders saatlerine uygun olarak okul-ev ulaşımlarının güvence altına alınması.
9. Her tür ve kademede görev yapan yönetici ve öğretmenlerin, otizmli çocuğu olan velilere çocuklarını günlük ve haftalık zorunlu ders süresinden daha az sürede okula getirmeleri konusunda baskı uygulamalarına, velileri kendi aralarında çocuklarını okula getirecekleri gün ve saat bölüşümü yapmaya zorlamalarına, bunu yapmak istemeyen velilere özel eğitim sınıfını kapatma veya çocuğunu bu okuldan gönderme tehdidiyle göz dağı vermelerine engel olunması.
10. Her kademede görev yapan müdür ve müdür yardımcılarının maaş karşılığı vermeleri gereken derslerin, okulun ders programlarında özel eğitim sınıflarına veriliyor olarak belirtilmesi halinde, bu kişilerin ders programına uygun olarak özel eğitim sınıflarının derslerine girip girmemelerinin takibinin okul içi güvenlik kameraları ile yapılması, okul güvenlik kameralarının kayıtlarının ilgili mevzuat hükümlerine uygun olarak muhafaza edilmesinin sağlanması.
11. Rehberlik ve Araştırma Merkezleri’nin okul ve veli bilgilendirmelerinde kullandıkları her türlü dokümanın, güncel mevzuat hükümlerine ve Millî Eğitim Bakanlığı’nın konuyla ilgili kaynaklarına uygun olup olmadığının kontrol edilip, güncelliğini kaybetmiş olan bilgi ve dokümanların her ortamda erişimine ve kullanımına engel olunması.
12. Yozgat/Sorgun Rehberlik ve Araştırma Merkezi’nin resmi internet sitesi üzerinden yayınlanan Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı Hazırlama Programı’nın (https://sorgunram.meb.k12.tr/icerikler/bireysellestirilmis-egitim-plani-hazirlama-programi-tanitimi_14219575.html) Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği’nde yer alan tanımlara, özel eğitimin ilkelerine, bireyselleştirilmiş eğitim programına dair usul ve esaslara, Milli Eğitim Bakanlığı’nın BEP sürecine dair yayınladığı kaynak kitaplara ve bu kaynaklarda yer alan iyi uygulama örneklerine uygunluğu Milli Eğitim Bakanlığı tarafından resmi olarak doğrulandıktan ve geçerli kılındıktan sonra yönetici ve öğretmenlerin erişimine açık hale getirilmesi.
13. Zaman ve öğrenme kayıplarına engel olmak amacıyla, okullar açıldıktan sonraki en geç kaç gün içerisinde branş bazında performans değerlendirme, BEP taslağı hazırlama, BEP geliştirme birimi toplantısını yapma, BEP’lerin yayınlama işlemlerinin tamamlanması gerektiğine dair zaman kriterinin belirlenmesi.
14. Her tür ve kademedeki okullarda branş bazında hazırlanan BEP’lerin, o otizmli öğrencinin RAM modülünde yer alan eğitsel değerlendirme sonuçları ve kazanımları ile uyumluluğunun gözetilmesi, böylelikle örgün eğitim ile özel eğitim ve rehabilitasyon hizmeti veren kurumlar arasında eşgüdümün sağlanması.
15. Her kademedeki okula 06.01.2020 tarih, 10096465-20-E.314903 sayılı ve kolaylaştırıcı kişi konulu Bakanlık Oluru hakkında bilgilendirme yapılarak, ilgili yasal düzenleme yapılıncaya kadar kolaylaştırıcı kişi uygulamasının yürürlükte olduğunun hatırlatılması; velilerin de kolaylaştırıcı kişi olabileceği, her geçen gün daha da ağırlaşan mevcut ekonomik şartlar altında velilerin çocuklarının zorunlu eğitiminin devamı için kendilerinden başka birini kolaylaştırıcı kişi olarak istihdam etmeye mecbur edilmemesi.
16. Tam zamanlı kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla eğitimine devam eden otizmli öğrencilere okulları tarafından destek eğitim verilmesiyle ilgili olarak sıklıkla karşılaşılan destek eğitim için öğretmen bulunamayışı sorununa çözüm üretilmiş olarak yeni eğitim ve öğretim yılına başlanması, bu öğrencilerin yasal hakları olan haftalık toplam ders saatinin %40’ına kadar destek eğitim almaları ile kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla eğitiminin amacına ulaşmasının sağlanması.
17. Her tür ve kademede eğitim gören otizmli öğrencilerin normal gelişim gösteren akranları ile birlikte Bakanlıkta, il ve ilçe milli eğitim müdürlüklerinde, okul ve sınıflarda yapılan her türlü sosyal, kültürel, sanatsal ve sportif faaliyetlere ve törenlere herhangi bir ayrımcılığa uğramadan katılmasının sağlanması.
18. Özel eğitim okullarında ve özel eğitim sınıflarında eğitim gören otizmli öğrencilerin hava koşullarına uygun giyinme, trafik kurallarını anlama ve uygulama, toplu taşıma araçlarını kullanma, sağlık kontrolü ve tetkik yaptırma, alışveriş yapma, dışarıda yeme-içme, sinema, tiyatro ve konsere gitme, yapay zeka araçlarını kullanma ve benzeri becerilerini geliştirmeye yönelik öğretimlerin sınıf dışına çıkıp gerçek ortamlarda, yaşayarak ve yaparak gerçekleşmesi için yerel yönetimler başta olmak üzere ilgili kamu kurumları ve özel sektörde faaliyet gösteren kuruluşlarla işbirliği yapılması.
19. Yarı zamanlı kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla eğitimle hedeflenen amaca ulaşabilmesi için özel eğitim sınıflarında eğitim gören otizmli öğrencilerin eğitim gördükleri okulun bayrak töreni, teneffüs, beslenme saati, öğle arası, sosyal, kültürel, sanatsal, sportif ve bilimsel faaliyetlerine, beden eğitimi ve spor, müzik ve görsel sanatlar derslerine normal gelişim gösteren akranları ile birlikte, onlarla etkileşime girmek suretiyle katılımının sağlanması için okul ve sınıf içi düzenlemelerin yapılması. Özel eğitim sınıflarının okulların tecrit edilmiş sınıfları olmaktan çıkarılması.
20. Yönetici ve öğretmenlerin görev, yetki ve sorumluluklarının dışına çıkarak otizmli öğrenciler ve velileri hakkında hiçbir bilimsel temeli olmayan tespit ve ithamlarda bulunmalarına, gayrimeşru ve etik olmayan görüşlerini devletin kurumsal hafızasına girecek şekilde resmi yazı ve toplantı tutanaklarına aktarmalarına, bunlar referans alınarak idari eylem ve işlem tesisine engel olunması.
21. Okul sağlığı ve güvenliği açısından özel politika ve prosedür gerektiren otizmli öğrencilerin bireysel farklılıkları ve hassasiyetleri dikkate alınarak risk değerlendirmeleri yapılması, acil durum eylem planlarının hazırlanması, etkin tedbirlerin belirlenmesi ve bu tedbirlerin uygunluğunun otizmli öğrencilerin de dahil edildiği tatbikatlarla değerlendirilmesi.
22. Okullarda ihtiyaca cevap verecek, nitelik ve nicelik açısından yeterli temizlik ve güvenlik personelinin istihdam edilmesi ve bu personelin de otizmli öğrencilerin farklılıkları hakkında bilgi sahibi olmalarının sağlanması.
23. Okullardaki engelli öğrenci tuvaletlerinin kapısının kilitli tutulup, engelli olmayan başka kişilerce başka amaçlar için kullanımına engel olunması, dileyen otizmli öğrencilerin bu tuvaletleri hijyenik şartlar sağlanarak kullanmalarının sağlanması.
24. Okul tuvalet ve lavabolarında eğitim ve öğretim yılı süresince sürekli sabun, dezenfektan, tuvalet kâğıdı, kâğıt havlu ve atık kutusu bulundurulmasının sağlanması.
25. İlgili mevzuat hükümlerine uygun olarak okullarda bulundurulması zorunlu olan okul içindeki ve dışındaki kameraların, 9 Eylül 2024 tarihi itibariyle çalışır ve kayıt alınabilir durumda olmasının, kayıtların ilgili mevzuat hükümlerine uygun olarak muhafaza edilmesinin sağlanması.
26. İhtiyaç duyduğu durumlarda destek olmak amacıyla okulda bulunduğu sürece otizmli çocuğunu okulda beklemek zorunda kalan velilerin, insan onuruna yakışır bir şekilde çocuklarını beklemelerine dair gereken tüm tedbirlerin alınması.
27. Okul kantinlerinde gelişim çağında olan tüm çocukların sağlığını olumsuz etkileyen, otizmli öğrenciler açısından ise çok daha büyük risk barındıran yüksek kalorili, beslenme değeri düşük gıdaların satışının engellenmesi. Okul yönetimlerinin öğrencilerin ve gelecek nesillerin sağlığını koruyacak şekilde bu konuyla ilgili yasal sorumluluklarını yerine getirmelerinin güvence altına alınması.
28. Velilere, otizmli çocuklarının eğitim hakları, bu hakların ihlal edilmesi, ayrımcılığa maruz kalmaları ve niteliksiz eğitim verilmesi halinde ne yapmaları gerektiği hakkında farkındalık oluşturmaya yönelik eğitim verilmesi.
29. Otizmli öğrencilerin yasal haklarına uygun olarak nitelikli eğitim alıp almadıklarının belirlenmesi amacıyla okullara yönelik objektif, tarafsız ve habersiz denetimlerin yapılması, bu denetimlerin sonucuna göre mesleki ve etik açılardan yetersizlik gösteren yönetici ve öğretmenlere yönelik gereken tedbirlerin alınması ve alınan tedbirlerin etkinliğinin değerlendirilip bu kişilere yönelik gerekli idari kararların alınması.
30. Velilerin yasal haklarını kullanarak bildirdikleri eğitim hak ihlalleri, ayrımcılık ve okul içi her türlü şiddet ile bunları bildirdikleri için maruz kaldıkları her türlü yasal ve etik olmayan eylem ve işlemler karşısında, Millî Eğitim Bakanlığının merkez ve taşra teşkilatı tarafından objektif ve tarafsız idari tedbirlerin gecikmeksizin alınması. Çocuğunun eğitim hakkını arayan vatandaşların, kamu gücü kötüye kullanılarak yıldırılmasına, susturulmasına ve misillemeye maruz kalmalarına engel olunması.”

Kaynak: yasadikca.com