TBMM, Anayasa Mahkemesi Kararı Öncesi Yeni Emeklilik Düzenlemesini Duyurdu

Engellilerin emeklilik mağduriyeti ortadayken Takvim Gazetesi’nin haberine göre TBMM, engelli ve malulen emeklilik sisteminde yeni bir düzenlemeye imza attı. Vergi indirimi şartı kalkarken SGK raporu esas alınacak. Malullerde 1800 gün prim yeterli olacak, engelliler için ise kademeli erken emeklilik imkanı sağlanacakmış.

Bu haberi okumadan önce engellilerin emeklilik hakkını kısıtlayan kanun ile ilgili neler yaşandığını hatırlamak için göz atalım. 

CHP’den Anayasa Mahkemesi’ne engelli bireylerin emeklilik hakkını kısıtlayan düzenlemenin iptali için başvuru yapmıştı.

Cumhuriyet Halk Partisi (CHP), engelli bireylerin emeklilik hakkını kısıtlayan düzenlemelere karşı 28 Şubat 2025 tarihinde Anayasa Mahkemesi’ne ikinci kez başvurdu. Başvuru, 7538 sayılı “Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”un iptali ve yürürlüğünün durdurulması talebiyle yapıldı.

CHP Grup Başkanvekili Gökhan Günaydın, dava dilekçesini Genel Başkan Yardımcısı Zeliha Aksaz Şahbaz ve Ankara Milletvekili Aylin Yaman ile birlikte sunduktan sonra Anayasa Mahkemesi önünde açıklamalarda bulundu. Günaydın, “Türkiye’de enflasyon ve hayat pahalılığı bu kadar artmışken, engellilerin kazanılmış haklarını geriye götüren bu düzenlemeye ‘Bu kadarı da olmaz’ diyoruz” ifadelerini kullandı.

Neye İtiraz Ediliyor?

9 Ocak 2025’te Resmi Gazete’ de yayımlanan yasa ile 2008 öncesi ve sonrası sigortalılar arasındaki ayrım kaldırıldı. Ancak bu değişiklikle birlikte, 2008 öncesi sigortalılar birden fazla yeti kaybı oranı toplamı gibi artık engelli vergi indirimi raporuyla emekli olamayacak. Yeni sistemde yalnızca SGK sağlık kurullarından alınacak “çalışma gücü kaybı” raporuna göre emeklilik mümkün olacak.

Vergi indirimi esaslı engelli raporlarında, birden fazla hastalığın oranları toplanarak genel engellilik oranı belirleniyordu. Bu yöntem, bireyin sosyal yaşama katılımını da dikkate alıyordu. Oysa SGK sağlık kurulları, yalnızca en yüksek engellilik oranını baz alarak çalışma gücü kaybını hesaplıyor. Bu durum, çok sayıda engelli birey için hak kaybı anlamına geliyor.

Kimler Etkilenecek?

• Süresiz raporla emekli olmuş engelliler: Hakları korunacak.
• Süreli raporla emekli olanlar: Kontrol muayenesinde ilk rapor tarihindeki kurallara göre değerlendirilecek.
• Henüz emekli olmamış, vergi indirimiyle emeklilik bekleyen engelliler: SGK sağlık kuruluna başvurmaları gerekecek. Bu süreçte oran düşüşleri yaşanabileceği için hak kayıpları gündeme gelebilecek.

CHP, engelli bireylerin kazanılmış haklarını korumak için hukuki sürecin takipçisi olacağını ve mücadeleye devam edeceğini vurgulamıştı.

Sürecin Takipçisiyiz
Engelli hakları alanında uzun yıllardır savunuculuk yapan ve mücadele veren Mehmet Kızıltaş, sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda da süreci şöyle duyurmuştu: “CHP, ÖTV düzenlemesi için Anayasa Mahkemesi’ne başvuru yapmıştı. İkinci kez, işgücü kaybına göre emeklilik sistemine geçişle engellileri mağdur eden düzenlemelere karşı başvuru gerçekleştirdi.”

“Takvim Gazetesi’nin engellilik haklarını ihlal eden ve kamuoyunda tepkiyle karşılanan haberini birlikte değerlendirelim. Bu içerik, Haber7 gibi kaynaklarla birlikte ilgili bakanlıklara bildirilerek savunuculuk başvurusu yapılabilir. Hak temelli bir yaklaşım için bu adım önemlidir.”

Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde kabul edilen yeni düzenleme, engelli ve malulen emeklilik sisteminde köklü değişiklikler getiriyor.

Artık vergi indirimi belgesi alma zorunluluğu kaldırılarak süreçler tamamen SGK sağlık kurulu raporuna bağlanacak. Böylece bürokratik işlemler hızlanırken, vatandaşların emeklilik sürecine daha kolay erişmesi sağlanacak.

MALULEN EMEKLİLİKTE YENİ DÖNEM: 1800 GÜN YETERLİ

Yeni sistemle birlikte çalışma gücünün yüzde 60’ını kaybeden vatandaşlar yalnızca 1800 gün (5 yıl) primle yaş şartı olmadan emekli olabilecek. Ancak malulen emekli olanların maaşları, yeniden çalışmaları halinde kesilecek.

ENGELLİ VATANDAŞLARA KADEMELİ ERKEN EMEKLİLİK

Yüzde 40 ve üzeri engelli raporu bulunan vatandaşlar için ise kademeli prim günü düzenlemesiyle erken emekliliğin önü açılıyor.

SSK, BAĞ-KUR VE MEMURLAR İÇİN DEĞİŞEN ŞARTLAR

• SSK’lılar: 2008 öncesi sigorta girişi olanlar, rapor oranına göre 3700 ile 4100 gün arasında prim ödeyerek yaşsız emekli olabilecek.
• Bağ-Kurlular: Rapor oranına göre 3960 ila 4680 gün prim gerekiyor.
• Memurlar: 1 Ekim 2008 öncesi giriş yapan ve yüzde 40 raporu olanlar, 5400 prim günü ile yaş şartı olmaksızın emekli olabilecek.

ENGELLİ VE MALULEN EMEKLİLİK ARASINDAKİ 5 TEMEL FARK

Rapor oranı: Engellilik için %40, malullük için %60 şartı.

Rahatsızlığın başlangıcı: Engellilik sigorta öncesi olabilir, malullük mutlaka sigorta sonrası başlamalı.

Prim gün sayısı: Engellilikte 3700-4680 gün, malullükte yalnızca 1800 gün.

Emeklilik sonrası çalışma: Engelliler çalışsa da maaşlarını kaybetmezken, malullerin maaşı kesiliyor.

Sigortalılık yılı: Engellilikte 15-20 yıl aranırken, malullükte yıl şartı yok.

HANGİ HASTALIKLAR EMEKLİLİK HAKKI SAĞLIYOR?

Takvim’in haberine göre, Kanser türleri, epilepsi, demans, Parkinson, beyin tümörleri, MS, şizofreni ve bipolar bozukluk gibi ağır psikiyatrik hastalıklar, organ nakilleri, AIDS, ileri evre siroz, felç, görme kayıpları ve bazı kalıcı hastalıklar malulen emeklilik kapsamına giriyor.