Engellilerin Sınav Hakkı İçin Acil Çağrı
Murat Doğan Işık, görme engelli bir birey olarak Adalet Bakanlığı’nın zabıt kâtipliği sınavına başvurur. İlk aşamayı başarıyla geçer, ikinci aşama olan klavye sınavı için Uşak’tan İstanbul’a, Çağlayan Adliyesi’ne gelir.
Sınav başlamadan görevliler, “Engelli olan var mı?” diye sorar. Murat bey engelli olduğunu bildirir ve ön sıraya geçirilir, imzası alınır. Ancak beklenmedik bir gelişme olur, kendisine “Okutman veremiyoruz, sınava giremezsin” denilir.
Çok tuhaf, değil mi?
Murat bey haklı olarak şunları soruyor:
“Eğer bakanlık engelli adayların sınava alınmasını kabul etmiyorsa, benim başvurum neden başvuru süresi içinde kabul edildi? Hadi başvurum kabul edildi, neden komisyon başvurumu elemedi? Hadi komisyon elemedi, sınav günü neden önce engelli olduğum teyit edilip imzam alındı, öne geçirildim, sonra da sınava alınmadım?”
Ve ekliyor:
“Komisyon başkanı bana, kendi yapabileceği bir şey olmadığını, bu durumun bakanlık tarafından reddedildiğini ve daha dün de başka bir görme engelli adayın aynı şekilde mağdur edildiğini açıkça söyledi. Yani bu sorun sadece benim değil, sistematik bir sorundur.”
Makul Düzenlemeler Yapılmıyor
Anayasa ve Birleşmiş Milletler Engelli Haklarına İlişkin Sözleşme başta olmak üzere yasal çerçeve, eşit haklara erişim için devletin engelli bireyler için makul düzenlemeler yapmakla yükümlü olduğunu açıkça vurguluyor. Murat Bey’in sınav sırasındaki destek ihtiyacı, uygulanabilir ve basit bir çözüm: Okutman desteği. Ancak bu temel gereklilik bile klavye sınavında karşılanmıyor ve sınava giriş hakkı dolayısıyla istihdam edilme hakkı tartışmalı biçimde elinden alınıyor.
Adalet dağıtması gereken kurumun kapısında yaşanılanlar, yasalarla güvence altına alınan engelli haklarının sahada ihlal edildiğini bir kez daha gösteriyor.
Engel Değil, Fırsat Sunulmalı
Görme Engelli Evrensel Hukukçular Derneği, Murat beyin yaşadığı hak ihlali ile ilgili bir basın açıklaması yaparak, makul düzenlemelerin uygulanmasının zorunlu olduğunu vurguladı ve yetkilileri somut adımlar atmaya çağırdı. Açıklamada, makul düzenlemenin sağlanmaması nedeniyle fırsat eşitliğinin ortadan kaldırıldığı savunularak bu durumun sistematik bir ihmalin göstergesi olduğuna dikkat çekildi.
Engelli bireylerin önüne prosedür kaynaklı engellerin değil, fırsatlar konulması gerektiği vurgulanan açıklamada, çalışma hakkı, eşitlik ve ayrımcılık yasağının devletin her kademesinde hayata geçirilmesi isteniyor. Dernek bir dizi talep ve öneri de sunuyor:
Engelli bireylerin tüm sınavlara erişiminin güvence altına alınması, sınavlarda gerekli makul düzenlemelerin eksiksiz ve standart şekilde uygulanması, bu yükümlülüğü yerine getirmeyerek sınavın hazırlık aşamasında gerekli tedbirleri almayan ilgililer hakkında idari işlem yapılması, kamu kurumlarının, başta Anayasa ve BM Engelli Hakları Sözleşmesi olmak üzere ulusal ve uluslararası yükümlülüklerine uygun davranması.
Şeffaflık, Hesap Verebilirlik ve Gelecek
Şeffaflık ve hesap verebilirlik olmadan, Engelliler Hakkında Kanun ve Anayasa’nın eşitlik ilkesi sadece yazılı metinlerde kalır.
Engelli adaylar için sınavlar, önceden belirlenen erişilebilirlik standartlarına göre planlanmalı, engel grubunun ihtiyacına göre okutman, işaretleyici ve gerekli diğer destekler anında sağlanmalıdır. Sınav günleri için net, uygulanabilir bir protokol oluşturulmalı; görevliler bu protokole riayet etmeli ve ihlal durumunda hızlı çözümler bulunmalıdır. Erişilebilirlik kararları, tek taraflı kararlar yerine ilgili paydaşların katılımıyla alınmalı; engelli adaylar deneyimlerinden yararlanılarak süreçler sürekli iyileştirilmeli. Şikâyet ve itiraz mekanizmaları hızlı ve adil işleyecek şekilde yapılandırılmalı; kararlar şeffaf biçimde paylaşılmalı.
Kamu kurumlarının açtığı sınavlarda, her engelli aday için hakları güvence altına alacak somut çözümler üretmesini bekliyoruz. Aksi takdirde, eşitlik yalnızca yazılı metinlerde kalmaya devam edecek.
Bu, adalet ve eşitliğin uygulanması için bir çağrıdır.
Sosyal medya hesaplarımız:
İnstagram sosyal medya hesabı için tıklayın
Linkedln sosyal medya hesabı için tıklayın
X sosyal medya hesabı için tıklayın
Facebook sosyal medya hesabı için tıklayın
Haber: Serap Dikmen
Kaynak: Yenigün Gazetesi
