Elif Esen’den Kapsayıcı ve Hak Temelli Reform Çağrısı
DEVA Partisi İstanbul Milletvekili ve TBMM Engelli Bireylerin Sorunlarını Araştırma Komisyonu üyesi Elif Esen, Meclis’e sunduğu kapsamlı komisyon raporuyla engelli bireylerin yaşamın tüm alanlarında yaşadığı yapısal sorunları masaya yatırdı. Raporda hem sahadan gelen gerçekler hem de çözüm odaklı politik öneriler yer alırken, Türkiye’nin “engelli dostu bir ülke” olabilmesi için topyekûn bir sistem dönüşümüne ihtiyaç olduğu vurgulandı.
Esen’in raporu; sağlık, eğitim, istihdam, sosyal hayat, erişilebilirlik ve hukuki düzenlemelerdeki açıkları tek tek tespit ederken aynı zamanda çözüm yollarını da somut başlıklarla ortaya koyuyor. Rapor, farklı kurumların parçalı yapısı nedeniyle dağınık hale gelen hizmetlerin güçlendirilmesi için “hak temelli, bütüncül ve sürdürülebilir” bir model öneriyor.
Sistem ve Hukuk: “Engelli Bakanlığı Kurulmalı”
Raporda en çarpıcı önerilerden biri, engelli politikalarının tek elden yürütülmesi için Engelli Bakanlığı kurulması ya da mevcut Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nün Cumhurbaşkanlığı’na bağlı, güçlü ve icracı bir yapıya dönüştürülmesi oldu.
Esen ayrıca TBMM’de kalıcı bir Engelli Hakları Komisyonu kurulmasını, iki yılda bir ulusal Engelliler Şurası toplanmasını ve tüm politikaların bu çıktılarla güncellenmesini öneriyor.
Hukuki mekanizmalarda da önemli değişiklik talep ediliyor:
Türk Ceza Kanunu’ndaki ayrımcılık maddelerinin engelli bireyleri koruyacak şekilde genişletilmesi,
“Akıl zayıflığı”, “vesayet”, “özürlü” gibi damgalayıcı ifadelerin mevzuattan çıkarılması,
Destekli karar alma mekanizmalarının güçlendirilmesi.
Sağlık: Erken Tanıdan Fizyoterapiye Kadar Zincir Kırık
Rapora göre sağlık alanında en büyük sorunlar erken tanı, rapor süreçleri, fizyoterapi seansları, medikal ürünlere erişim ve engellilik oranı değerlendirme sistemlerinin çelişkileri olarak öne çıkıyor.
Sağlık alanındaki başlıca öneriler:
0–6 yaş için aylık en az 40 bireysel seans standardı getirilmesi,
ÇÖZGER ve engellilik değerlendirme sisteminin güncellenmesi, tekrarlayan bürokrasinin dijital sistemle kaldırılması,
Engelli sağlık raporunun tek tip dijital rapora dönüştürülmesi, yenileme zorunluluğunun azaltılması,
Engelli bireylerin kullandığı tıbbi malzemelerde fiyat güncellemelerinin zamanında yapılması.
Eğitim: “Erken Müdahale ve Kapsayıcı Eğitim Lüks Değil, Zorunluluk”
Rapor, özellikle otizmli, zihinsel engelli veya özel gereksinimli çocukların erken destek hizmetlerine erişemediğini, eğitim ortamlarında eşit fırsatların oluşmadığını vurguluyor.
Eğitimde öne çıkan çözüm önerileri:
Ana-Çocuk Sağlığı bünyesinde erken müdahale merkezlerinin kurulması,
Okullarda fizyoterapist, ergoterapist ve uzman kadrolarının artırılması,
STEM atölyeleri, bilim merkezleri, maker atölyelerinin engelli çocuklara erişilebilir hale getirilmesi,
Öğretmenlerin kaynaştırma eğitimi, spektrum bozuklukları ve insan hakları temelinde hizmet içi eğitime tabi tutulması.
İstihdam: “Adaletli Ekpss Sistemi, Erişilebilir İş Yerleri, Sürdürülebilir İstihdam”
Raporda engelli bireylerin işe girişten sonra karşılaştığı süreklilik sorunları, EKPSS’deki fiziksel engeller, sınav eşitsizlikleri ve zihinsel engelli bireylerin farklı ihtiyaçları özel olarak ele alınıyor.
İstihdam önerileri:
Bedensel ve zihinsel engellilere ayrı sınav oturumları,
EKPSS’nin adayın evine yakın noktalarda yapılması,
Zihinsel engelli bireyler için staj yerine doğrudan İŞKUR destekli istihdam modeli,
Kadın engelliler için ek kota, ayrımcılık riskine karşı güvence mekanizmaları,
İşe yerleşenlerin takibini sağlayacak güçlü bir devamlılık sistemi.
Sosyal Yaşam ve Aile Destekleri: “Bakım Veren Görünmez İşçi Olmaktan Çıkmalı”
Bakım yükünün tamamının ailelere çoğunlukla kadınlara yüklendiğini belirten Esen, bu durumun hem ekonomik hem psikolojik yıpranmaya yol açtığını vurguluyor.
Öneriler:
Engelli birey için mola evleri, gündüzlü bakım merkezleri ve engel dostu sosyal tesisler açılması,
Evde bakım maaşlarının ve engelli aylıklarının yaşam koşullarına göre artırılması,
18 yaş sonrası devam eden tedavi masraflarında ailelere destek verilmesi,
“Ben öldükten sonra çocuğum ne olacak?” kaygısını giderecek güvence modelleri geliştirilmesi.
Ulaşım ve Ötv Muafiyeti: “Engelli İçin Araç Lüks Değil, Zorunluluk”
Raporda araç alımında yaşanan fiyat limitlerinin enflasyona yenilmesi, bayilerde ek ücret dayatmaları, engelli araçlarının istismarı ve rapor farklılıkları detaylandırılıyor.
Başlıca öneriler:
ÖTV ve KDV muafiyetlerinin genişletilmesi,
Süre sınırlarının ve fiyat limitinin piyasa gerçeklerine göre güncellenmesi,
İşitme engellilere de ÖTV muafiyetinin tanınması,
Bayilerde sıkı denetim ve yaptırım uygulanması,
Araç alım işlemlerinin e-Devlet’e taşınması.
Sonuç: “Türkiye’nin İhtiyacı Hak Temelli Yeni Bir Engellilik Modeli”
Elif Esen’in hazırladığı rapor, sadece sorunları tespit eden değil; sahadaki her kırılma noktasını çözüm önerileriyle birlikte ele alan detaylı bir politika belgesi niteliğinde.
Raporun en berrak mesajı şu:
Engelli bireylerin yaşamına dair hizmetler bir lütuf değil, temel insan hakkıdır.
Bu nedenle Türkiye’nin, parçalı sistemden çıkıp erişilebilirlik, adalet, eşitlik ve insan onuruna yakışan yaşam standartlarını esas alan yeni bir engellilik politikasına ihtiyacı var.
Sosyal medya hesaplarımız:
İnstagram sosyal medya hesabı için tıklayın
Linkedln sosyal medya hesabı için tıklayın
X sosyal medya hesabı için tıklayın
Facebook sosyal medya hesabı için tıklayın
Kaynak: Yasadikca.com
