Ebeveyn Tutumları Otizme Neden Olur Mu?

Otizm spektrum nedir? Nasıl anlaşılır? Ebeveyn tutumları otizme neden olur mu gibi merak edilen birçok sorunun cevabı burada…

Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Ergen Psikiyatrisi Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Sezen Köse, ‘Otizm nedir, ebeveyn tutumları otizme neden olur mu?’ konusunu her perşembe saat 17.05’de TRT Radyo 1’de yayınlanan Deniz Peköz’ün hazırlayıp sunduğu ‘Engelsiz Sesler’ programında anlattı.

Prof. Sezen Köse, otizm spektrumunun yüzde 70’e varan oranda tedavi edilebilir olduğunu belirterek, bunun için erken tanı ve tedavinin çok önemli olduğunu söyledi.

Otizm Nedir?

Prof. Köse, “Otizm spektrum, genetik ve çevresel etkilenmelere bağlı beyin gelişiminin farklılaşması, sosyal ilişkileri, iletişim becerileri ile takıntılı, tekrarlayıcı davranışlarla ortaya çıkan bir nörogelişimsel bir yeti kaybıdır.” dedi.

Otizm Nasıl Anlaşılır?

Otizmin dikkatli ebeveynler tarafından erken yaşta anlaşılabildiğini vurgulayan Prof. Köse, “Erken çocukluk çağında çocuk annesine gülümsemiyorsa, göz teması kurmuyorsa, anneye doğru yönelmiyorsa, annesine yaklaşmıyorsa, annesi seslendiğinde duymuyor ya da anlamıyorsa, oyuncağını gösterip sevinmiyor, parmakla işaret etmiyorsa yakından takip edilmeli. Ayrıca otizmli çocuklarda konuşma gecikmesi, geç konuşma, tekrarlayıcı ya da farklı konuşmalar gözlenmesi, kendini sıkma, ellerini izleme, sadece dönen nesnelerle oynama, çamaşır makinesi, vantilatör gibi dönen araçlara aşırı ilgi gösterme, takıntılı davranışlar, tekrarlayan ilgiler, ses duyarlılıkları gibi farklı belirtiler gözlenebilir. Bununla birlikte bu tür belirtiler yaşa göre değişebilir. Böyle durumlarda ailelerin sağ duyuları, endişeleri dikkate alınmalı. Aile ile duyarlı işbirliği yapılmalı. Otizm genellikle daha çok okulda, sosyalleşmenin olduğu dönemde fark ediliyor. Sorunun doğru tespiti için çocuk ve ergen psikiyatrisine başvurulması gerekir.” diye konuştu.

Aldatan veya Tanıda Gecikmeye Neden Olan İnanışlara Dikkat Edilmeli?

Bazen ‘dedesi, babası, dayısı da böyle’ gibi aldatan ya da tanıda gecikmeye neden olan inanışların otizm tanısı konulmasını geciktirebildiğine dikkat keçen Prof. Köse, “Otizm ne kadar erken tespit edilir ve eğitsel müdahalelere erken başlanırsa çocuğun gelecekteki arkadaşlık ve sosyal ilişkilerde daha az zorluk yaşayacağını dile getirdi.

Prof. Köse, “Son dönemde otizm, ‘çocuğunuzla hiç ilgilenmemişsiniz’ gibi uyaran eksikliğine bağlanabiliyor. Bu durum bir yönüyle hem suçlayıcı hem de doğru değil. Hiçbir çocuk ekran karşısında fazla bırakılmamalı ancak ekran maruziyeti tek başına otizme sebep olmaz. Otizmde temel sorun uyaranların farklı işlenmesi yani bu çocuklar farklı uyaranları tercih eder ve işlerler. Örneğin çalışmalara göre otizm spektrumlu çocukların, sosyal ilişki kurmak yerine dönen reklamlara bakmayı tercih ettikleri gözlenmiş. Her çağda öne çıkan farklı bir uyaran var. Günümüzde bu uyaran tablet ve otizmliler bunu tercih ediyor. Burada yapılması gereken tableti ortamdan kaldırarak çocuğu sosyal ilişki kurmaya yönlendirmek, içe dönük yapısından kurtarmak ve iletişim becerilerini arttırmak olmalı.” diye vurguladı.

Ebeveyn Tutumları Otizme Neden Olur mu?

Ebeveyn tutumlarının otizme neden olmadığını ifade eden Prof. Köse, pozitif ebeveynlik, sağlıklı ebeveyn çocuk ilişkisi ve etkileşiminin her zaman çok önemli olduğunu ifade etti. Prof. Sezen Köse, ailenin çocuğun otizm spektrumunu ve çocuğun gelişimini takip etmesi gerektiğini belirterek, çocuğun özellikleri, sosyal çevre, aile faktörü, genetik sebepler gibi birçok faktörün otizm nedeni olabileceğini söyledi.

Otizm Tedavi Edilebiliyor Mu?

Otizm spektrum bir yelpaze olduğunu, otizmin tedavisinin bireye göre değişebildiğini belirten Prof. Köse, otizmin temelde tedavi edilebilen bir bozukluk olduğunu kaydetti. Bazı durumlarda otizm tanısının tedavi ile tamamen kalktığını ya da hafiflediğini ifade eden Prof Köse, “Otizm spektrum durumunda çocuğun erken tanı ile mümkün olduğunca hızlı bir şekilde özel eğitim, sosyal entegrasyon ve eşlik eden psikiyatrik hastalıkların tedavisinden faydalanması sağlanmalı. Beynin değişime açık olduğu 2,5 yaşından önceki dönemlerde müdahale edilmesi yüzde 70’e yakın olumlu sonuç alınması açısından oldukça önemli. Ayrıca örgün öğretimde yer alan, sosyal entegrasyonu başarılı olan otizm spektrum tanılı çocuklarda da hastalığın seyri daha olumluya doğru ilerliyor.

Çocuğunuzda Otizm Şüpheniz Varsa Ne Yapmalısınız?

Prof. Sezen Köse, çocuklarında otizm spektrumuna benzer davranışlar gözleyen ebeveynlere, “Eğer çocuğunuzla ilgili içinize sinmeyen bir durum varsa, mutlaka bir uzmandan destek alın, fikir alın. İçiniz rahat değilse bunu göz ardı etmeyin. Çünkü öyle ailelerle karşılaşıyorum ki, sonradan “Aslında içime doğmuştu, rahatsız olmuştum, aklıma gelmişti ama çevremdekiler ‘Bir şey yok’ dediler” diyorlar. Çocuğunuz geç konuşuyorsa, konuşmuyorsa, sizinle ilgilenmiyor, göz teması kurmuyor, ismine tepki vermiyor, iletişimde kaçınıyor veya ilgisiz kalıyorsa mutlaka bir çocuk psikiyatristine başvurun. “Telefonu-tableti vermem, onunla daha çok ilgilenirim, böylece geçer” gibi düşüncelerle zaman kaybetmeyin. Erken müdahale ile hemen harekete geçin ve eğitime başlayın. Ayrıca okulların, arkadaş çevresinin bu çocukları kabul etmesi, dayanışma içinde olması ve onları anlaması duyarlı işbirliği çok önemli.” dedi.

Yasadikca.com