İzmir Uyanırsa, Otizmde Bir Dönüm Noktası Olur
İstihdama ve üretime katılmayan her otizmli bireyin ailesi ile birlikte birbirine mahkum hayatlar yaşıyor. Türkiye genelinde sadece 91 otizmli bireyin çalıştığını belirten Ahmetoğlu, “Kimseyi arkada bırakmadan yürümeliyiz” dedi.
Otizmli bireylerle ilgili bugüne kadar sayısız haber yapıldı sayısız içerik paylaşıldı. Toplumda bu konuda herhangi bir farkındalık oluştu mu diye soracak olursanız; oldukça sınırlı diyebiliriz. Bunu da en çok istihdama katılım oranlarında gözlemleyebiliyoruz. TÜİK’in 2024 istatistiklerine göre sadece 91 otistik birey iş gücüne katıldı. İş gücüne ve üretime katılmayan her bir otistik birey ise ailesine bağımlı kalıyor. Ve tabi ailesi de ona… Otizmli bireylerin istihdama katılımı konusunda Bursa’da güzel bir örnek var. İzmir ise sahip olduğu yapısı ile bu konuda fark yaratabilir. Tabi işverenlerin atacağı adımla. İzmir’deki oluşumlarla otizmlileri iş hayatına ve üretime katacak projelerin rahatlıkla oluşturulabileceğini söyleyen KEDİ Otizm Derneği Başkanı Serap Dikmen Ahmetoğlu, “Birlikte yaşama kültürünü öğrenmemiz lazım. Kimseyi arkada bırakmadan yürümeliyiz” ifadelerini kullandı.
Kendilerine Uygun İşlerde Çalışamıyorlar
Türkiye’de otizmli bireylerin istihdam oranı çok düşük olmasının nedenlerini değerlendiren Ahmetoğlu, “İŞKUR 2024 verilerine göre otizmlilerin 91 otistik genç işgücünde görülüyor. Bu kişilerin bazıları bir işte çalışıyor bazıları ise iş arar pozisyonda. Bu oranın düşüklüğünün iki ana sebebi var. Birincisi otistiklerin var olan eğitim sistemi içinde istihdam edilmeye yönelik bir eğitimden geçmemeleri. Aldıkları eğitim onları yaşama hazırlamıyor. İkincisi ise; bir otistik hasbelkader lisans eğitimini tamamlasa bile kendisine uygun işte çalışma imkanı bulamıyor. Çünkü toplumda otizmlileri kapsayacak bir görüş, bakış açısı yok. Oldukları gibi kabul edilerek gerekli duydukları desteklemeleri bulamıyorlar” şeklinde konuştu.
Uygun Ortamlar Yaratılmıyor
İşverenlerin otizmli bireyleri istihdam etme konusundaki yaklaşımlarını değerlendiren Ahmetoğlu, bu konuda bir bilgi eksikliği olduğunu vurgulayarak, “Toplumun birçok kesim gibi işverenler de otizmlileri tanımıyor. Devletin yetersiz desteklemeleri ile de otizmlilere uygun bir ortamları yaratılamıyor. Herkesin dilinde olan otizmin farkındayız, onların yanındayız söylemini hayata geçirmek gerekiyor. Biz diyoruz ki otizmi fark etmek yetmez, otizmliyi hayatın içine al, otizmli istihdam et örneğin” dedi. Otizmli bireylerin nörogelişimsel açıdan farklılık gösterse de her insan gibi özellikler ve zeka düzeyi çeşitliliğine sahip olduklarına dikkat çeken Ahmetoğlu, “O nedenle ben böyle bir ayrım yapmak istemiyorum. Ancak tabi ki otizmin kendine has özelliklerinden olan iletişim ve sosyalleşme alanındaki zorluklar iş kolu konusunda rol oynayabilir” diye konuştu.
Birbirine Mahkum Hayatlar
Devletin ya da belediyelerin bu alandaki teşvik, destek ya da eğitim programlarını yeterli bulmadığını ifade eden Ahmetoğlu, “Maalesef yetersiz, her şeyden önce otizmlileri hayata hazırlayan bir eğitim sistemi olmadığını vurgulamıştık. İstihdam alanında, örneğin engelli kotaları var biliyorsunuz. Özel sektörde yüzde 3, kamu kurumlarında yüzde 4 engelli kotası var. Ancak o kotalarda otistikler yer bulamıyor. Hatta ilk engeli, Engelli Kamu Personeli Seçme Sınavı’nda (EKPSS) yaşıyor bizim çocuklarımız. Hem kota yetersiz oluyor hem de yeterli puanı alıp da atanamayan çocuklarımız var” ifadelerini kullandı. “Türkiye’de otizm farkındalığı çocuk yaşlarla sınırlı, belirtiler sıralanıyor, bunlar varsa doktora gidin, özel eğitime başlayın deniyor” diyerek sözlerine devam eden Ahmetoğlu, “Evet doğru ama bu noktada bırakılıyor. Bu çocuklar büyüyor, yetişkin oluyorlar. Üretime ya da hayata katmadığınız otistik, çoğunlukla da evin içinde tamamen ailesine bağımlı bir yaşama mahkum oluyor. Ailesi de çocuğuna bağımlı bir hayat yaşıyor. Tamamen bir hapis hayatı yaşıyorlar. Bu da toplumsal bir sorun” değerlendirmelerinde bulundu.
Eksiklikler Görüyorum
İzmir’de otizmli bireylerin istihdam sürecinde sahada gözlemledikleri engellere değinen Ahmetoğlu, “Bugüne dek, Otizmlilerle birlikte yaşama kültürü çeşitli sebeplerle gelişmemiş. Bunun yansımalarını istihdamda da görüyoruz. İzmir’de de durum farksız. Evet İzmir’de de bir şekilde iş bulunup çalışan otistik bireyler tanıyorum. Birçoğu kendi vasfına uygun işlerde değiller. En önemli nokta da çalıştığı iş yerlerinde uygun koşulların yaratılmasında eksiklikler görüyorum. Otizmli bireylerin çalıştırıldığı iş yerlerinde, iş verenler otizimli bireylere uygun düzenlemeler yapmıyor. Personellere bir farkındalık eğitimi verilmiyor. Otizmde İş Koçu desteği, artık ön plana çıkmaya başladı. Korumalı iş yerleri terk ediliyor. Fakat iş koçu desteği verilmediğini görüyorum” dedi.
Kentin bu konuda öncü olabileceğini ve yeterli potansiyelinin bulunduğunu söyleyen Ahmetoğlu, “İzmir Ticaret Odası, Ege Bölgesi Sanayi Odası, İzmir Ticaret Borsası, Ege İhracatçı Birlikleri gibi oluşumlarla birlikte biz burada rahatlıkla bir istihdam projesi oluşturabiliriz. Bursa’da Eker Süt Ürünleri Fabrikası’nda İş Koçu Destekli İstihdam Modeli uygulanıyor. Kendileri ile de görüşüyoruz. Eker bu işe nasıl girdi diye soracak olursanız. Fransız bir ortaklarına, Fransa’daki fabrikayı ziyaret ettiklerinde orada bir çalışan topluluğu görüyorlar. Ceo’nun oğlu otistikmiş ve o burada böyle bir iş modeli yaratmış. Eker de Bursa’da tesislerinde başarıyla uyguluyor. TÜİK’in otizimli bireylerin çalışma gücünde yer almalarını aktaran istatistiklerdeki birçok kişi de burada çalışan bireylerden oluşuyor” diye konuştu.
Bilinçlendirme Faaliyetleri Yapıyoruz
Otizmli bireyler için hak temelli çalışmalar yaptıklarını vurgulayan Ahmetoğlu, “Anayasa başta olmak üzere Türkiye’deki kanunların yanı sıra BM Engelli Bireylerin Hakları Sözleşmesi ve Otizm Eylem Planına dayanarak, ülke genelinde Türkiye Otizm Meclisi’nin bileşeni olarak devlete yönelik , yerelde de özellikle belediyelerin çalışmalarında yer bulabilmek için gayret gösteriyoruz. Bu arada topluma dönük de bilinçlendirme faaliyetleri yapıyoruz. Bu alanda en önemsediğimiz çalışma, Okullarda Otizmi Anlatıyoruz adlı çalışmamız. Gençlere, çocuklara ulaşmayı çok önemsiyoruz” dedi. “Otizmli bireylerin üretime, işe ve topluma katılımı hepimiz için neden önemli?” sorusunu da yanıtlayan Ahmetoğlu, “Çünkü medeni olduğumuzu iddia ediyoruz. Birlikte yaşama kültürünü öğrenmemiz lazım. Kimseyi arkada bırakmadan yürümeliyiz” dedi.
Kaynak: İLKSES
